بررسی تاثیر کاربرد برگی فولات در مراحل مختلف رشدی بر عملکرد کمی و کیفی گندم

سابقه و هدف: گندم یکی از مهمترین گیاهان زراعی است که در تغذیه مردم به ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران از جایگاه خاصی برخوردار است. همچنین، به دلیل کاهش تنوع غذایی مردم و عدم دریافت کافی ریزمغذی ها، سوء تغذیه و کم خونی ناشی از فقر آهن از مهمترین مشکلات تغذیه ای این جوامع به شمار می آید. امروزه محققین تلاش می کنند که ضمن افزایش عملکرد گندم، ریزمغذی های انباشته شده در دانه گندم مانند آهن را افزایش داده و به کاهش سوء تغذیه کمک نمایند. با توجه به نقش فولات در انتقال بنیان های تک کربنه، در این پژوهش تاثیر کاربرد برگی فولات در مراحل مختلف رشدی بر عملکرد کمی گندم و تجمع آهن در دانه آن، مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی اثر کاربرد برگی فولات در مراحل مختلف رشدی بر عملکرد و میزان آهن انباشته شده در دانه گندم، رقم کوهدشت گندم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 کشت شد. سپس، در مراحل ساقه‌روی، سنبله‌دهی، شیری و خمیری دانه به‌همراه تمامی مراحل یاد شده، فولات با مقدار 50 میکرومولار بر روی بوته‌های گندم در ساعات پایانی روز اسپری شد. یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد که اسپری برگی فولات در مراحل فنولوژیکی مختلف گندم سبب افزایش ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم و تعداد پنجه‌های بارور در مقایسه با شاهد گردید. اما تعداد سنبلچه در سنبله در هیچ یک از مراحل رشدی گندم از اسپری برگی فولات متاثر نشد. در مقابل درصد گلچه‌های عقیم در سنبله در اثر تیمار بوته‌های گندم با فولات در تمامی مراحل رشدی، به استثنای مرحله سنبله‌دهی، به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. همچنین اسپری برگی فولات تعداد دانه در سنبله را در همه مراحل رشدی به‌جز مرحله شیری دانه در مقایسه با شاهد افزایش داد. وزن هزار دانه فقط در مراحل شیری و خمیری دانه به‌همراه تیمار ترکیبی از اسپری برگی فولات به‌طور معنی‌داری متاثر شد. عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در اثر اسپری برگی فولات در تمامی مراحل فنولوژیک افزایش معنی‌داری در مقایسه با شاهد نشان داد. همچنین، کاربرد برگی فولات میزان آهن موجود در دانه گندم را به استثنای مرحله ساقه‌روی، در مقایسه با شاهد به‌طور معنی‌داری افزایش داد. نتیجه گیری: با توجه به تاثیر مثبت کاربرد برگی فولات بر عملکرد و تجمع آهن در دانه گندم و جایگاه خاص این محصول در تغذیه مردم کشور و شیوع کم خونی ناشی از فقر آهن، کاربرد برگی فولات می تواند به عنوان یک راهکار کوتاه مدت برای افزایش عملکرد گندم و تامین ریزمغذی آهن مورد نیاز مردم به شمار آید. همچنین، بهبود هر دو بعد کمی و کیفی امنیت غذایی از دیگر مزیت های این روش می باشد.